Το μανιτάρι που κρύβει το μυστικό της υγείας και της μακροζωίας

Το μανιτάρι που κρύβει το μυστικό της υγείας και της μακροζωίας

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΓΑΝΟΔΕΡΜΑ

Πολλοί άνθρωποι χαρακτηρίζουν τα μανιτάρια γανόδερμα ως "superfoods". Ωστόσο, διατηρώ μία επιφύλαξη διότι για την έννοια "superfoods" δεν υπάρχει μέχρι σήμερα γενικά αποδεκτός ορισμός (103).

Ας δούμε, λοιπόν, τι ακριβώς ισχύει για αυτό το μανιτάρι, το οποίο παρουσιάζει έναν ιδιαίτερο και δυσεύρετο συνδυασμό :

1. έχει ταξινομηθεί στα "λειτουργικά τρόφιμα" (2), και έχει εφαρμοστεί σε κλινικές δοκιμές για προχωρημένες παθήσεις όπως είναι καρκίνος του μαστού και ο μη-μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (1).

2. χρησιμοποιείται σε φαρμακολογικά σκευάσματα (104),

3. αναγνωρίζεται ως το "πιο ισχυρό προσαρμογόνο που υπάρχει στην φύση" (146), μία ομάδα τροφίμων που είναι γνωστή και ως "ανταπτογόνα".

4. ανήκει στην ομάδα των φαρμακευτικών μανιταριών, των οποίων η συνδυαστική χρήση ονομάζεται μυκοθεραπεία.

Το γανόδερμα έχει συμπεριληφθεί στη Φαρμακοποιία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, έκδοση 2015 (70, 93), και στην Αμερικάνικη Βοτανική Φαρμακοποιία (93).

Παρά το γεγονός ότι το γανόδερμα περιλαμβάνει περισσότερα από 30 είδη (75), μέχρι στιγμής μόνο το γανόδερμα λούσιντουμ (ganoderma lucidum) και το γανόδερμα σίνενσις (ganoderma sinensis) καταγράφονται στη Φαρμακοποιία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας (έκδοση 2015) (75), ενώ στην αμερικάνικη φαρμακοποιία έχει καταχωρηθεί μόνο το γανόδερμα λούσιντουμ (75). Σύμφωνα με την αμερικάνικη φαρμακοποιία, θεωρείται ελιξίριο για ένα μεγάλο εύρος παθήσεων (71), ενώ σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Πανεπιστήμιο του Cambridge το γανόδερμα λούσιντουμ είναι ανάμεσα στα κορυφαία "βοτανικά" φάρμακα (120).

Ορισμένοι άνθρωποι χαρακτηρίζουν το γανόδερμα ως φυτό, αλλά αυτό δεν είναι σωστό διότι ναι, μεν, το γανόδερμα είναι ένα φυτικό τρόφιμο και - όπως όλα τα μανιτάρια - έχει αρκετά κοινά χαρακτηριστικά με τα φυτά, αλλά δεν μπορεί να φωτοσυνθέσει, το οποίο αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό για ένα φυτό.

Συνεπώς, η σωστή ταξινόμηση είναι το βασίλειο των μυκήτων.

Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν και στο άρθρο "Τί είναι το γανόδερμα"

2. ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΕΣ & ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ

Το γανόδερμα είναι γνωστό ως ίαση για ασθένειες από την αρχαιότητα (147). Το γανόδερμα είναι ένα μανιτάρι με μακρά ιστορία φαρμακευτικής χρήσης στις χώρες της Άπω Ανατολής (72) και έχει χρησιμοποιηθεί στις περισσότερες ασιατικές χώρες για την προαγωγή της μακροζωίας επί αιώνες (106), ενώ του αποδίδονται θαυματουργές ιάσεις (72).

Στην Κίνα αντιπροσωπεύει το ευοίωνο (107), αποτελεί σύμβολο πνευματικής ισχύος (107), ενώ ένας από τους πιο γνωστούς χαρακτηρισμούς που του έχει αποδοθεί στην κινέζικη λαογραφία είναι το "μανιτάρι της αθανασίας" (71, 74, 93, 108).

Άλλοι χαρακτηρισμοί που του έχουν αποδοθεί είναι το "μανιτάρι της πνευματικής ισχύος" (93), "το πνευματικό φυτό" (93), "ο βασιλιάς των μανιταριών"(140), "ο βασιλιάς των βοτάνων" (74), "το βότανο της αθανασίας" (75), και το "θαυμαστό βότανο" (12).

Η επιστημονική του ονομασία, "γανόδερμα", ετυμολογικά σημαίνει "λαμπερό δέρμα", από τις ελληνικές λέξεις "γανός" (=λαμπερός, φωτεινός, αστραφτερός) και την λέξη "δέρμα" (derma).

Στην Κίνα ονομάζεται "λινγκτζί" (lingzhi), το οποίο αντιπροσωπεύει έναν συνδυασμό πνευματικής δύναμης και της ουσίας της αθανασίας, και θεωρείται ως "βότανο πνευματικής ισχύος", που συμβολίζει την επιτυχία, την ευημερία, τη θεϊκή δύναμη και τη μακροζωία (66)

Στην Ιαπωνία ονομάζεται "Ρέισι" (Reishi) και "μάννεντακε" (mannentake), το οποίο σημαίνει "μανιτάρι 10.000 ετών" (109).

Στο "Γανόδερμα λούσιντουμ" (ganoderma lucidum), η λατινική λέξη "lucidus" σημαίνει "λαμπερός, λαμπρός" και αναφέρεται στην γυαλιστερή εμφάνιση της επιφάνειας του μανιταριού (66)

3. ΙΣΤΟΡΙΑ

Το γανόδερμα έχει αναπαρασταθεί στην τέχνη, σε έργα ζωγραφικής, σε γλυπτά, σε έπιπλα ακόμη και σε γυναικεία αξεσουάρ (66).

Το πρώτο βιβλίο που αφιερώθηκε εξ'ολοκλήρου στην περιγραφή των βοτάνων και της φαρμακευτικής τους αξίας ήταν το “Shen Nong Ben Cao Jing”, που γράφτηκε στην κινέζικη δυναστεία των Χαν της Ανατολής (25-220 μ.Χ.). Το βιβλίο αυτό είναι επίσης γνωστό και ως "Classic of the Materia Medica" ή "Shen-nong’s Herbal Classics".

Το βιβλίο αυτό, το οποίο συνεχώς ενημερώνεται και επεκτείνεται, περιγράφει τις ευεργετικές επιδράσεις πολλών μανιταριών με αναφορά στο φαρμακευτικό μανιτάρι γανόδερμα λούσιντουμ (66).

Ιστορικά, η φαρμακευτική χρήση του Γανόδερμα Λούσιντουμ ήταν ευρέως διαδεδομένη σε ασιατικές χώρες (κυρίως στην Κίνα, στην Ιαπωνία και στην Κορέα) για περισσότερα από 2000 χρόνια. Αργότερα, εισήχθη και στις δυτικές κοινωνίες (127).

4. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ/ΕΘΝΟΒΟΤΑΝΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ

Η χρήση του γανοδέρματος τεκμηριώνεται στο παλαιότερο κινέζικο ιατρικό κείμενο, το οποίο έχει ηλικία άνω των 2.000 ετών (109).

Το γανόδερμα έχει χρησιμοποιηθεί στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική για περισσότερα από 4.000 χρόνια (137) για την προαγωγή της υγείας και της μακροζωίας (66, 140), καθώς και για την αντιμετώπιση των εξής :

- αρθρίτιδα (59)

- άσθμα (109)

- αϋπνία (128)

- βήχα (109)

- βρογχίτιδα (128)

- γαστρικά έλκη (128)

- διαβήτη (128)

- διανοητική διαύγεια (140)

- ηπατίτιδα (130), και ηπατοπάθειες (109, 128)

- καρκίνο (128, 130, 131, 132) και νεοπλασίες (59)

- κόπωσης (109)

- νευρασθένεια (128)

- τονωτικό (128, 129)

- υπέρταση (130)

- υπερχοληστερολαιμία (130), και

- βελτίωση ψυχικής λειτουργίας (129)

Σύμφωνα με τη Κρατική Φαρμακοποιία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας (2000), το γανόδερμα λούσιντουμ ηρεμεί το μυαλό, ανακουφίζει το βήχα και το άσθμα, και συνίσταται για την ζάλη, την αϋπνία, το αίσθημα παλμών και την δύσπνοια (66).

Μια έρευνα που διεξήχθη στο Χονγκ Κονγκ έδειξε ότι το γανόδερμα λούσιντουμ είναι το τρίτο συνηθέστερο φυτικό σκεύασμα που λαμβάνεται από προεγχειρητικούς χειρουργικούς ασθενείς (109).

5. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

Το γανόδερμα έχει περισσότερα από 30 είδη (75), ενώ σε άλλες δημοσιεύσεις αναφέροντα ότι υπάρχουν 219 είδη (66) ή περισσότερα από 250 είδη (142).

Τα διάφορα είδη του γανοδέρματος βρίσκονται σε όλο τον κόσμο και χρησιμοποιούνται διάφορα χαρακτηριστικά όπως είναι π.χ. το σχήμα και το χρώμα (κόκκινο, μαύρο, μπλε/πράσινο, λευκό, κίτρινο και μωβ) για να ταυτοποιηθεί το είδος (66).

Τα πιο αξιόπιστα μορφολογικά χαρακτηριστικά πιστεύεται ότι περιλαμβάνουν το σχήμα και το μέγεθος των σπορίων, το χρώμα και η συνοχή, καθώς και η μικροανατομία του (66).

Βιοχημικές, γενετικές και μοριακές προσεγγίσεις έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για μεγαλύτερη ακρίβεια στην ταξινόμηση (66).

Η ταξινόμηση είναι η εξής (74) :

Βασίλειο: μύκητες

Συνομοταξία: βασιδιομύκητες

Τάξη: αγαρικομύκητες

Σειρά: Αφυλοφοράλες

Οικογένεια: γανόδερματακε

Γένος: γανόδερμα

Είδος: γανόδερμα λούσιντουμ

6. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

Όπως μας ενημερώνει το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών, στην φύση το γανόδερμα φυτρώνει το καλοκαίρι έως και το χειμώνα, σε νεκρό ξύλο πλατυφύλλων και σπανιότερα κωνοφόρων (123). Το χρώμα των σπόρων είναι καφέ (119).

Ωστόσο, το άγριο γανόδερμα λούσιντουμ σπάνια συναντάται στη φύση (122), και σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ζήτηση (66), το μανιτάρι ξεκίνησε να καλλιεργείται σε ελεγχόμενο περιβάλλον, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 (66).

Τα διαφορετικά είδη από το γένος γανόδερμα χρειάζονται διαφορετικές συνθήκες για την ανάπτυξη και την καλλιέργεια τους.

Επιπλέον, διαφορετικά είδη ευδοκιμούν σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές (66).

Η καλλιέργεια του έχει επιτευχθεί χρησιμοποιώντας διάφορα είδη υποστρώματος. Οι διαφορετικές συνθήκες στην καλλιέργεια (π.χ. θερμοκρασία, pH) έχουν επίσης αναφερθεί ότι επηρεάζουν έντονα την ανάπτυξη των μανιταριών (66).

Σχετικά με την καλλιέργεια γανόδερμα στην Ελλάδα, αρκετοί άνθρωποι έχουν επικοινωνήσει μαζί μου (είτε τηλεφωνικά είτε μέσω e-mail) ώστε να ενημερωθούν για τις απαιτήσεις, τις ανάγκες και άλλους παράγοντες που σχετίζονται με την καλλιέργεια για τα μανιτάρια γανόδερμα.

Δυστυχώς, δεν μπορώ να υποστηρίξω τέτοια ερωτήματα διότι δεν έχω την απαιτούμενη γνώση, εκτός από όσα γνωρίζω για την τεχνογνωσία από την εταιρεία DXN.

7. ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΓΟΡΑ & ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Το Γανόδερμα δεν καταναλώνεται ωμο διότι είναι σκληρό, όπως ένα ξύλο.

Στην διεθνή αγορά υπάρχουν πολλά προϊόντα που παρασκευάζονται με βάση το γανόδερμα λούσιντουμ. Το 2000, περισσότερες από 90 εταιρείες υπήρχαν στην διεθνή αγορά (66).

Το 2011, η παγκόσμια κατανάλωση είχε εκτιμηθεί σε αρκετές χιλιάδες τόνους και η αγορά συνεχίζει να αναπτύσσεται με ταχύ ρυθμό (66).

Παρόλο που δεν έχω δει πιο πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία σχετικά με τη συνολική αξία για την παγκόσμια αγορά των προϊόντων με βάση το γανόδερμα, το 2015, ο παγκόσμιος ετήσιος τζίρος του γανοδέρματος ξεπέρασε τα 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια (3).

8. ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Η σύγχρονη ιατρική γίνεται μάρτυρας μιας θεμελιώδους αλλαγής, με το επίκεντρο να βρίσκεται κυρίως στην χρήση βοτανικών πηγών ως μία εναλλακτική λύση στα συνθετικά φάρμακα (126).

Αυτό επιβεβαιώνεται και από την προσωπική μου εμπειρία διότι κάθε χρόνο αυξάνεται συνεχώς το ποσοστό των ανθρώπων που προμηθεύονται το γανόδερμα κατόπιν σύστασης του ιατρού τους ώστε να το χρησιμοποιήσουν συμπληρωματικά.

Οι φυσικές πηγές φαρμακευτικής σημασίας βρίσκονται και στα μανιτάρια, τα οποία περιέχουν βιοενεργούς μεταβολίτες που - είτε μόνοι είτε σε συνδυασμό με άλλες ενώσεις - έχουν αποδειχθεί ότι προάγουν την ανθρώπινη υγεία λόγω των πολυάριθμων φαρμακολογικών τους επιδράσεων (126).

Τα συστατικά του γανόδερμα λούσιντουμ και οι ιδιότητες του έναντι πολλών προβλημάτων υγείας, το έχουν καθιερώσει παγκοσμίως ως ένα σημαντικό φαρμακευτικό μανιτάρι (126), ενώ αποτελεί και πηγή πρεβιοτικών, το οποίο αποτελεί και τον έναν από τους τρεις τρόπους όπου το γανόδερμα μπορεί να βοηθήσει έμμεσα στην απώλεια βάρους.

Η σύνθεση του είναι η εξής :

Το 90% είναι νερό και το υπόλοιπο 10% είναι πλούσιο σε διάφορα συστατικά (74) όπως :

- πρωτεΐνες: 10-40%, κυρίως πλούσιες στην λευκίνη και στην λυσίνη. Όλα τα απαραίτητα αμινοξέα βρίσκονται στο μανιτάρι.

- λιπαρά : 2-8%

- υδατάνθρακες : 3-28%

- φυτικές ίνες : 3-32%

- τέφρα : 8-10%

Το υπόλοιπο 10% είναι ασβέστιο (74, 93), φώσφορος (74, 93, κάλιο (74, 93), μαγνήσιο (74, 93), χαλκός (74), σίδηρος (74, 93), ψευδάργυρος (74) και σελήνιο (74, 93).

Το γανόδερμα περιέχει μία μεγάλη ποικιλία βιοενεργών ενώσεων (127) σε σημείο που κάποτε χαρακτηρίστηκε ως "ιαματικό βιο-εργοστάσιο" (57), το οποίο μπορεί να παράγει διαφορετικούς τύπους μεταβολιτών (65). Πιο συγκεκριμένα, το γανόδερμα περιέχει περίπου 400 συστατικά (27, 30, 36) :

1. πρωτογενείς μεταβολίτες (38), όπως είναι οι πολυσακχαρίτες (32, 33, 40, 74) και οι εξωκυτταρικοί πολυσακχαρίτες (34)

2. δευτερογενείς μεταβολίτες (38, 50, 53), όπως είναι τα τερπενοειδή (32), ιδίως τα τριτερπενοειδή (37, 40, 41, 74), τα γανοδερικά οξέα (43, 45, 50) π.χ. γανοδερικά οξέα A, B, C1, C2, C6, D, G, H (37, 47, 48), τα λουσιδενικά οξέα (39, 50, 53) π.χ. λουσιδενικό οξύ E2, N, P, B, A, C, L (47), τα μεροτερπενοειδή (53), τα σεσκιτερπενοειδή (53), αλδεΰδες, εστέρες, γλυκοσίδες, κετόνες, λανοστάνες, αλκαλοειδή (53)

3. γλυκάνες, β-γλυκάνες (35), πεπτιδογλυκάνες (36, 74), πρωτεογλυκάνες (42)

4. μέθυλγανοδερατη A (39, 48), μέθυλγανοδερατη B (48),

5. γανομυκίνη (39)

6.πεπτίδια (20, 127), γλυκοπεπτίδια (51)

7. λακτόνες (53), κολοσολακτόνες (41)

8. πρωτεΐνες (30, 42, 44, 74, 127), και γλυκοπρωτεΐνες (74)

9. ένζυμα (30)

10. στεροειδή (30, 53, 74, 127)

11. στερόλες (30), γανοδερόλες (46), εργοστερόλη περοξειδίου (52)

12. νουκλεοτίδια (30, 74) και νουκλεοσίδια (127)

13. λιπαρά οξέα (30, 127)

14. βιταμίνες (30)

15. μεταλλικά στοιχεία (30)

16. φαινολικές ενώσεις (49, 74)

17. κουμαρίνη (118),

18. φλαβονοειδή (150),

Χρειάζεται να σημειωθεί ότι το γανόδερμα λούσιντουμ είναι η μόνη πηγή μίας ομάδας λιπαρών οξέων που ονομάζονται "γανοδερικά οξέα" (127).

Ένα πολύ παραστατικό γράφημα για τα σημαντικότερα δραστικά συστατικά (πολυσακχαρίτες, πρωτεΐνες, σύμπλοκα, φυτικές ίνες, τριτερπένια, ένζυμα, οργανικό γερμάνιο και άλλα) του γανοδέρματος φαίνεται εδώ (121).

Ωστόσο, λόγω του μεγάλου όγκου πληροφοριών, ο εξορθολογισμός των μεμονωμένων συστατικών από το Γανόδερμα σε βιολογικές δράσεις στο μοριακό επίπεδο είναι αρκετά δύσκολος (38). Συνεπώς, αναμένεται ότι τα επόμενα χρόνια θα ανακαλυφθούν και άλλες βιολογικές δραστικότητες από το Γανόδερμα (38, 53). Ορισμένες εξ'αυτών φαίνονται στην συνέχεια.

Εβδομαδιαίο Ωροσκόπιο